گلوکوم یا آب سیاه چیست ؟

گلوکوم یا آب سیاه بیماری است که باعث صدمه به عصب بینایی چشم شمامی شود و به مرور زمان آنرا دچار اختلال می کند. اغلب با یک لایه از فشار داخل چشم همراه است.آب سیاه یک نقص ژنتیکی به نظر می رسد و ممکن است تا مراحل آتی زندگی خود را نشان ندهد.

 افزایش فشار، به نام  “فشار داخل چشم” می تواند به عصب بینایی که تصاویر را به مغز انتقال می دهند، آسیب برساند. اگر صدمه به عصب بینایی ناشی از افزایش فشار چشم، پایدار باشد، گلوکوم میتواند منجر به از دست رفتن دائمی بینایی گردد. بدون پیگیری و درمان گلوکوم میتواند در عرض چند سال منجر به کوری دائمی گردد.

از آنجا که اکثر افراد مبتلا به گلوکوم هیچ علائم اولیه یا درد ناشی از این افزایش فشار چشم را مشاهده نمی کنند ، بسیار حائز اهمیت میباشد که چشمانتان را به طور منظم توسط چشم پزشک معاینه کنید ، تا قبل از از دست دادن بینایی تان در طولانی مدت،آنرا تشخیص دهد و نسبت به درمان آن اقدام کند. 

  اگر شما بیش از ۴۰ سال سن دارید و یا در صورتی که سابقه خانوادگی گلوکوم دارید، لازم است هر یک یا دو سال یک معاینه کامل چشم توسط چشم پزشک داشته باشید. اگر شما مشکلات بهداشتی مانند دیابت یا سابقه خانوادگی گلوکوم دارید و یا در معرض ابتلا به بیماریهای چشمی دیگر هستید، ممکن است نیازمند به معاینه های  بیشتر چشم پزشکتان باشید.

 چرا فشار چشم در آب سیاه افزایش می یابد؟

آب سیاه معمولا زمانی رخ می دهد که فشار در چشمانتان افزایش می یابد. و این حالت زمانی روی میدهد که مایع چشم در قسمت جلوی چشم، چرخه گردش طبیعی را نداشته باشد.

 به طور معمول، این مایع ، که زلالیه  نام دارد ، از طریق کانالی همانند ” Mesh- مش” (توری بافته شده) جریان می یابد. اگر این کانال مسدود گردد ، مایع مسدود شده منجر به گلوکوم می شود. علت اصلی این انسداد مشخص نیست، اما پزشکان می دانند که موروثی بودن آن بدین معناست که بیماری از والدین به فرزندان منتقل می شود.

نادرترین علل ایجاد گلوکوم شامل آسیب غیر نافذ و یا مواد شیمیایی به چشم، عفونت شدید چشم، انسداد عروق خونی در چشم، شرایط التهابی در چشم ، و  نیز گاهی اوقات عمل جراحی چشم برای اصلاح شرایط دیگراست.آب سیاه معمولا در هر دو چشم رخ می دهد ، اما ممکن است شدت آن در هر چشم تا حدی متفاوت باشد.

انواع گلوکوم یا آب سیاه ؟

دو نوع اصلی از گلوکوم وجود دارد:

۱- گلوکوم زاویه باز :گلوکوم زاویه پهن نیز نامیده می شود. این رایج ترین نوع گلوکوم است . ساختار چشم به نظر می رسد طبیعی باشد ، ولی مایع در چشم  به صورت صحیح و طبیعی در لوله زهکش (تصفیه ) چشم که شبکه توری ترابکولار نام دارد جریان ندارد.
۲- گلوکوم زاویه بسته : زاویه بسته حاد یا مزمن و یا گلوکوم زاویه دار نامیده می شود. این نوع از آب سیاه شیوع کمتری دارد اما می تواند دلیل ناگهانی افزایش فشار در چشم باشد.زهکشی یا تصفیه ممکن است ضعیف باشد چون زاویه بین عنبیه و قرنیه ( که در آن یک کانال زهکشی برای چشم واقع شده است ) خیلی تنگ شده است .

چه کسی دچار آب سیاه می شود ؟

آب سیاه اغلب اوقات در بزرگسالان بالای ۴۰ سال رخ می دهد، اما می تواند در افراد جوان ، کودکان و حتی نوزادان نیز رخ می دهد. در آمریکایی های آفریقایی تبار ، گلوکوم شایع تر،در سنین پایین تر و با از دست دادن بینایی بیشتری از چشم رخ می دهد.

شما درمعرض افزایش خطر ابتلا به گلوکوم هستید اگر:

• از تبار آفریقایی آمریکایی ، ایرلندی ، روسی ، ژاپنی، اسپانیایی ، اینویت ، و یا اسکاندیناوی هستید.
• بیش از ۴۰ سال سندارید.
• سابقه خانوادگی گلوکومدارید.
• ضعف بیناییدارید.
• مبتلا به دیابتهستید.
• داروهای استروئیدی مانند پردنیزولونمصرف میکنید.

علائم گلوکوم یا آب سیاه چیست؟

در اغلب افراد، گلوکوم معمولا یا بدون نشانه یا همراه با نشانه های بسیار کمی می باشد.اولین نشانه از گلوکوم که اغلب از دست رفتن دید محیطی یا پیرامونی است، می تواند تا اواخر این بیماری مخفی بماند.تشخیص اولیه و سریع گلوکوم دلیلی است که  شما باید معاینه کاملی با یک متخصص چشم در هر یک تا دو سال داشته باشید. گاهی اوقات، فشار داخل چشم می تواند به حد شدیدی افزایش یابد . در این موارد، درد ناگهانی چشم ، سردرد ، تاری دید، و یا ظهور هاله در اطراف نورها (چراغ ها) ممکن است رخ دهد .
در صورت داشتن هر یک از علایم زیر ، به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید  :

• هاله دیدن در اطراف چراغ ها
• از دست دادن بینایی
• قرمزی در چشم ها
• چشمی که مبهم و مه آلود به نظر می رسد  (به خصوص در نوزادان)
• تهوع یا استفراغ
• درد در چشم
• باریک شدن بینایی ( بینایی طونلی)

گلوکوم چگونه تشخیص داده می شود ؟

برای تشخیص گلوکوم ،یک چشم پزشک باید چشم هایتان را بررسی کند و بینایی تان را از طریق اتساع مردمک مورد آزمون قرار دهد. معاینه چشم به طور معمول متمرکز بر روی عصب بینایی است که دارای ظاهری خاص و مشخص در بیماری گلوکوم می باشد.  در حقیقت ، تهیه عکس از عصب بینایی نیز با پیگیری تغییرات ظاهری عصب بینایی در پروسه گلوکوم می تواند مفید واقع گردد. پزشک در صورت نیاز برای بررسی فشار چشم و میدان دید از روش تونومتری استفاده میکند تا در صورتی که دید محیطی از بین رفته بود تصمیم لازم را اتخاذ کند. آزمون گلوکوم بدون درد است و نیاز به زمان بسیار کمی دارد.

درمان آب سیاه ممکن است  به صورت تجویز قطره چشمی ، جراحی لیزری و یا  جراحی میکروسکوپی باشد.

·        قطره های چشمی گلوکوم: این روش با کاهش ترشح مایع در قسمت جلوی چشم و یا با افزایش خروج آن عمل میکند. عوارض قطره های گلوکوم ممکن است شامل حساسیت ، قرمزی چشم ، سوزش مختصر ، تاری دید، و برافروختگی چشم باشد.برخی از داروهای گلوکوم ممکن است بر روی  قلب و ریه ها تاثیر بگذارد. حتما در مورد سایر داروهایی که در حال حاضر مصرف میکنید یا به آنها حساسیت دارید با پزشک خویش مشورت کنید.

·        جراحی لیزری گلوکوم:  جراحی لیزر در گلوکوم منجر به افزایش خروج مایع از چشم در گلوکوم زاویه باز و یا حذف انسداد مایع در گلوکوم زاویه بستهمیگردد.

انواع جراحی لیزری برای گلوکوم شامل:

“ترابکولوپلاستی“، که در آن از لیزرجهت باز کردن شبکه توری ترابکولارمنطقه تصفیه چشمی استفاده می شود.

“ایدیدوتومی“ یا شکافت عنبیه ، که در آن با یک سوراخ کوچک در عنبیه ، به سیال یا مایع چشم اجازه داده میشود تا جریان آزادانه تر و راحت تری داشته باشد.

“سیکلوفوتوکاگولیشن“ ، که در آن یک اشعه لیزر ، مناطقی از لایه میانی چشم را  معالجه می کند و تولید مایع کاهش می یابد.

·        جراحی میکروسکوپی گلوکوم :در یک عملیات به نام ترابکولکتومی ،کانالی جدید جهت تخلیه مایع چشم ایجاد می شود، در نتیجه به کاهش فشار داخل چشم که از علل گلوکوم بود منجر میشود. گاهی اوقات این نوع عمل جراحی آب سیاه با شکست مواجه شده و باید مجدد انجام شود. برای برخی از بیماران ، یک ایمپلنت گلوکوم بهترین گزینه است. عوارض جراحی میکروسکوپی گلوکوم شامل از دست دادن موقت یا دائم  بینایی ، خونریزی و یا عفونت می باشد.

گلوکوم زاویه باز اغلب با ترکیبی از قطره چشم، لیزر ترابکولوپلاستی و جراحی میکروسکوپی درمان می شود.به طور سنتی در ایالات متحده،  در اولین اقدام از تجویز دارو استفاده می شود، اما به صورت تزایدی شواهدی وجود دارد که برخی از افراد مبتلا به گلوکوم ممکن است در اوایل بیماریشان با جراحی لیزر و یا عمل جراحی  میکروسکوپی پاسخ بهتری داشته باشند.

گلوکوم نوزادی یا مادرزادی – به این معنی که شما با آن به دنیا آمده اید – در درجه اول با جراحی درمان می شود چرا که علت این مشکل یک سیستم زهکشی یا تصفیه بسیار تحریف شده است.

جهت پیدا کردن مناسب ترین روش درمان گلوکوم با پزشکتان مشورت کنید.

آیا گلوکوم قابل پیشگیری است ؟

نمی توان از گلوکوم پیشگیری کرد ، اما چنانچه آن را تشخیص داده و زود درمان کنید، این بیماری قابل کنترل است.

چشم انداز افراد مبتلا به گلوکوم چیست؟

در حال حاضر، از دست دادن بینایی ناشی از گلوکوم برگشت ناپذیر و غیر قابل ترمیم است ، با این حال، کاهش فشار چشم  به طرز موفیت انگیزی مانع از دست رفتن بینایی بیشترناشی از گلوکوم میگردد. اکثر افراد مبتلا به گلوکوم تا زمانی که به دنبال برنامه درمانی وآزمایشات منظم چشم های خود هستند کور نخواهند شد.

ترجمه توسط "وبسایت جامع بهداشت عمومی" از WebMD