بیماری لپتوسپیروز (تب بیجار)

 بیماری لپتوسپیروز که در ایران به " تب شالیزار " معروف است، بیماری عفونی مشترک بین انسان و حیوانات است که در کشورما اولین مورد وقوع آن در سال 1335  در انسان در استان گیلان گزارش شد. امروزه این بیماری یکی از بیماری­های مهم مشترک بین انسان و دام در جهان محسوب می­شود و در تمام کره زمین جز قطب­ شمال و جنوب دیده شده است. با این همه بیماری بیشتر در مناطقی که دارای بارندگی بالا هستند و مناطق گرم و حاره­ای و زمین­ های گلی و کنار دریاچه­ ها و ماندآب­ها اتفاق می­افتد.

در ایران نیز بیماری همچنانکه از نام آن پیداست در افرادی که در شالیزارها کار می­کنند بیماری شناخته شده است. در دام­ها نیز بیماری در نقاط مختلف کشور دیده می­شود و گاهی همه­ گیری­های آن خسارات قابل توجهی به دام­ها و دامداری­ها وارد می­کند. وقوع بیماری در دام­ها معمولا بعد از بارندگی­های شدید و آب­گرفتگی مراتع و دامداری­ها اتفاق می­افتد.

 

 عامل بیماری لپتوسپیروز چیست؟

عامل مولد بیماری لپتوسپیروز باکتری خمیده از جنس لپتوسپیرا می­باشد.

بیماری در چه شرایط محیطی بیشتر دیده می شود؟

 درجه حرارت محیط بین 7 و 36 درجه سانتیگراد،PH  حدود 8-6  و زمین های گل آلود با زه کشی ناقص همچنین افزایش ناگهانی درجه حرارت محیط توأم با افزایش نزولات آسمانی و ایجاد سیلاب های فصلی شرایط مساعد برای وقوع بیماری هستند.

چه حیواناتی ممکن است به عامل بیماری را در بدن خود رشد و تکثیر نمایند و یا مبتلا به بیماری شوند؟

حدود 165 گونه از پستانداران به بیماری حساس هستند و تمام این حیوانات و انسان می توانند به عنوان میزبان و یا مخزن بیماری عمل کنند، اما مخزن نهایی و میزبان قطعی لپتوسپیروز جوندگان بخصوص موش ها هستند.

نشانه های بالینی بیماری در حیوانات چیست؟

علایم عمومی بیماری­ها مانند بی­حالی، عدم تمایل به حرکت و بی­ اشتهایی در این بیماری نیز دیده می­شود. زردی (یرقان) و خون­ شاش از علایم مهم بیماری در دام­ها محسوب می­گردد. در دام­های شیری ممکن است رنگ شیر تغییر پیدا کند و رنگ آن زرد شود یا لخته­ های خون در آن دیده شود. در دام­های آبستن ممکن است سقط جنین رخ دهد. 

نشانه های بیماری در انسان چیست؟

نشانه های بالینی بیماری در انسان گسترده است و ممکن است شامل تب­ بالا، لرز، سردرد، درد ماهیچه­ ای، استفراغ، یرقان، قرمزشدن چشم­ ها، درد شکم، اسهال و دانه­ های پوستی باشد.

در ایران بیماری در دام­ها در کجا دیده می­شود؟

همچنانکه گفته شد بیماری در همه نقاط کشور به صورت انفرادی دیده می­شود. اما گاهی همه­ گیری نیز اتفاق می­افتد. مثلا همه­ گیری بیماری در تالاب حله در استان بوشهر بعد از بارندگی­های شدید سال 1382 باعث تلفات بیش از 500 راس گوسفند، بز و گاو گردید. بیماری در سال 1383 در کشت و صنعت مغان 70 راس گوساله را تلف کرد. در سال 1379 بیماری در روستای قلعه­ جوق زنجان باعث تلفات بیش از 100 راس گوسفند و بز شده بود.

راههای پیشگیری از لپتوسپیروز چیست؟

جلوگیری از ایجاد فاضلاب در محل زندگی دام­ها و خشک نمودن آنها از مهمترین راه­ های جلوگیری از بیماری و انتشار آن است. همچنین باید از چرای دام­ها در مراتع باتلاقی که با ادرار دام­های بیمار یا جوندگان آلوده شده است جلوگیری شود و از تماس جوندگان با منابع غذائی وانبار های علوفه و آلودگی مواد غذایی با ادرار و مواد دفعی آنها پیشگیری گردد. باید دام­های تلف شده و جفت و جنین دام­های بیماری به خوبی دفن شده و یا از بین برده شوند تا باعث آلودگی محیط و منابع غذایی و آب نشوند.

البته برای جلوگیری از بیماری واکسن هم می­تواند استفاده شود که باید از سویه­ های محلی باکتری تهیه گردد.

بیماری لپتوسپیروز با کدامیک از بیماری­ها ممکن است اشتباه شود؟

به علت خون­ شاش و تلفات زیاد در هنگام همه­ گیری­ها ممکن است لپتوسپیروز با بیماری شاربن (سیاه­ زخم) اشتباه شود. بعد از تلفات از منافذ بدن لاشه­ های لپتوسپیروزی نیز خون جاری می­شود که نباید با شاربن اشتباه شود. خون جاری در لاشه­ های شاربنی غلیظ و قیری رنگ است.

 منبع: دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های دامی